Râzî (Rhazes, Ebû Bekir Muhammed bin Zekeriyyâ er-Râzî, M.S. 864-925, Rey, İran)
Üriner Kateter:
Döneminin önemli bir hekimi olan İran’lı Râzî kan ya da irinle tıkanmasını önlemek için kateterleri yandan delikli olarak tasarlayıp kullanmasıyla öne çıkmıştır. Râzî bronz kateterler yerine daha az irritan olan gümüş üriner kateterler kullanmıştır. Ayrıca idrar yolunda kontraksiyon ve darlık gibi durumların tedavisinde kurşun kateter kullanımını da teşvik etmiştir. İdrar iltihaplarında, mesane lavmanı kullanarak gül suyunda çözülmüş sirke ile irrigasyon tedavisini tanımlamıştır.
Litotomi:
Rey şehrinden Râzî tıp üzerine yazdığı bir kitapta Aegina’lı Paul’ün (M.S. 625-690) uyguladığı ile aynı olan bir perineal litotomi tarif etmiştir.
Alzahrawi (Abulcasis, Abu al-Qasim Khalaf ibn al-Abbas Al-Zahrawi, M.S. 936-1013, Cordoba, Endülüs)
Üriner Kateter:
Alzahrawi (Abulcasis of Cordova), rijid kateter uygulamalarına bağlı gelişebilecek hasarları tanımlamış ve genellikle gümüşten yapılmış daha esnek kateterler geliştirerek problemi çözmeye çalışmıştır. Daha sonraları bu kateterleri mesane boşalması sırasında tıkanmaması için çok sayıda yan delik ekleyerek modifiye etmiştir. Mesanenin irrigasyonu için deve mesanesi veya parşömenden küre şeklinde bir kese monte edilmiş huni şekilli gümüş veya bronz bir tüpe ilaveten gümüş veya fildişinden pistonlu bir şırınga eklenmiş uzun bir uretral boru da tarif etmiştir. Albucasis, düz gümüş kateterle birlikte, erkekler için J-şekilli kateterler de tanımlamıştır.
Litotomi:
Cordoba’lı Alzahrawi antik Yunan ve Roma’da uygulanan litotomi tekniğini modifiye ederek kullanmıştır. Ameliyat sonrası kanamayı durdurmak için göz taşı kullanmanın yanı sıra, kardeş kanı da kullanmış, ağrıyı ve gerginliği almak üzere ılık su ve zeytinyağı ile pansuman yapılmasını da önermiştir.
İbn-i Sina (Avicenna, Ebu Ali el-Hüseyin İbni Abdullah İbn-i Sina el-Belhi, M.S. 980-1037, Buhara, Özbekistan)
Avrupa’lı bilim adamlarının rönesansla birlikte İbni Sina’nın (Avicenna) yazılarını yeniden keşfedene kadar Orta Çağ Avrupa’sında tıp bilimleri açısından karanlık bir dönem yaşanmıştır. Bu dönemde antik Yunan ve Romalı hekim ve yazarlarının eser ve fikirleri Arap, Türk ve Fars tıbbı tarafından korunmuştur. İbn-i Sina, El-Kanun fi’t-Tıb (Canon of Medicine) adlı eserinde, Hipokratik ve Galenik mirası çağdaş bilimsel tıp ve islami ilkeler ile birlikte harmanlamıştır.
Üriner Kateter:
Üriner kateterin birinci bin yıllık serüveni Buhara’lı ünlü Türk tıp ve bilim insanı İbn-i Sina ile zirve yapmıştır. Üroloji pratiğinde uretral kateterizasyonun bazı detayları İbn-i Sina’ya atfedilmiştir. Kateterizasyonun yumuşak bir peynir ile yağlandıktan sonra nazik ve kuvvetsiz bir şekilde yapılmasını tavsiye etmiştir. Mesane inflamasyonunda kateterizasyon yapılmaması konusunda uyarmıştır. En iyi kateterlerin, hayvan derileri gibi yumuşak malzemelerden olduğunu, ayrıca altın, gümüş, kurşun ve kalaydan yapılmış esnek kateterleri de kullandığını ifade etmiştir. Üriner retansiyon durumlarında ve mesane içine ilaç uygulamalarında kateter kullanmıştır.